Bağışıklık aktif ve pasif bağışıklık olmak üzere iki çeşittir. Pasif bağışıklık insanlar veya hayvanlardan antikor geçişi ile sağlanır. Anneden fetüse plesantadan antikor geçişiyle sağlanan bağışıklık ve emzirme ile anneden bebeğe geçen antikorlar pasif bağışıklığa örnektir. İlk 6 ay emzirme ile doğal yoldan aşılanma sağlanmaktadır. Aktif bağışıklık ise aşılar ya da hastalık geçirilmesiyle kazanılır.
Aşılar canlı-atenüe (zayıflatılmış) ve inaktif (aktif olmayan) aşılar olarak 2 gruba ayrılır. Canlı aşılarda bakteri veya virüslerin hastalık yapma özelliği ortadan kaldırılmıştır, ancak bağışıklık oluşturma özelliği korunmuştur. İnaktif aşılar ise virüs ya da bakterinin tamamı veya bir kısmı kullanılarak hazırlanırlar.
Süt çocukluğu ve erken çocukluk döneminde bağışıklanmaya verilen önem ergenlik döneminde de verilmezse aşı ile önlenebilir hastalıkların kontrol altına alınması ve yok edilmesi mümkün olamaz. Aşılama her yaş için çok önemli bir konudur.
İçindekiler
Ulusal Aşılama Programında Yer Alan Aşılar ve Özellikleri
Verem Aşısı (BCG)
Ulusal aşı takvimimizde BCG aşısı 2. ayda yapılmaktadır. Aşının 3. aya kadar yapılması çok önemlidir. BCG aşısı ağır tüberküloz hastalığından (yaygın tüberküloz ve tüberküloz menenjitten) yüksek oranda koruma sağlamaktadır. Tüberküloz ülkemiz açısından önemli bir halk sağlığı sorunudur.
Beşli Karma Aşı
Boğmaca, Difteri, Tetanoz Haemophilus Influenza Tip B, ölü çocuk felci şılarını içeren karma aşı (aBDT-İPA-Hib Beşli Karma Aşısı) 2, 4, 6. ayda uygulanmakta, 18. ayda ise ilk tekrar dozu yapılmaktadır. Bu aşılar ile birlikte 6. ve 18. ayda olmak üzere 2 kez de oral polio aşısı (canlı aşı) uygulanmaktadır. İlköğretim 1. sınıfta difteri- boğmaca- tetanoz-inaktif polio aşısı ve 8. sınıfta bir doz erişkin tip difteri-tetanoz aşısı (dT) uygulanır ve 10 yılda bir tekrarlanması gerekir. Bulaşıcı hastalıklar içerisinde difteri aşılaması önem arz etmektedir. Çünkü difteri olgularının yaklaşık % 10’u öldürücüdür. Boğmaca enfeksiyonu yaşamın ilk 6 ayında ve ergenlik döneminde önemli bir sağlık sorunu olmakla birlikte, uzun süren öksürük vakalarının yaklaşık %20’sinin de boğmaca enfeksiyonundan kaynaklandığı saptanmıştır.
Haemophilus İnfluenza Tip B (Hib) Aşısı
Beş yaşının altındaki çocuklarda en sık görülen menenjit etkenidir. Çocuk Felci (Poliomiyelit) aşıları ölü (inaktif) poliovirüs aşısı (İPA) ve ağızdan (oral) canlı poliovirüs aşısı (OPA), çocuk felci olarak bilinen hastalık çocukluk çağında son derece bulaşıcıdır ve sinir sistemini tutarak geri dönüşümsüz felçlere ve sakatlıklara neden olan hastalığa karşı yapılmaktadır. Ulusal aşı takvimimizde ilk iki doz inaktif poliovirüs (IPV) aşısı olarak beşli karma aşısı içinde sonraki iki doz ise aynı anda 6. ve 18. aylarda oral yolla canlı ve ölü poliovirüs aşısı olarak uygulanmaktadır.
Pnömokok Aşıları
Pnömokok bakterileri pnömoni, menenjit, ensefalit, orta kulak enfeksiyonu ağır hastalıklara, hatta ölüme neden olabilen bir enfeksiyon etkenidir. Pnömokok aşıları ölü aşıdır. Ulusal aşı takvimimizde 2 yaşın altında olanlara 2., 4. ve 6. aylarda bir doz, 12-18 ayları arasında rapel doz yapılmaktadır.
Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak (KKK) Aşısı
Kızamık; yüksek ateş, ensafalit, pnömoni, orta kulak iltihabı, kabakulak; pankreatit, kısırlık, kızamıkçık; kalıtsal kalp hastalıkları, katarakt, sağırlık gibi önemli sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. KKK aşısı canlı aşıdır. Ulusal aşı takvimimizde KKK aşısı, 12. ayda ve ilköğretim birinci sınıfta uygulanmaktadır.
Suçiçeği Aşısı
Varisella zoster virüsünün sebep olduğu, içi su dolu, kaşıntılı döküntülere yol açan bulaşıcı bir hastalıktır. Genellikle kendi kendine iyileşen bir hastalık olmasına rağmen bağışıklığı zayıf kişiler, erişkinler, ergenlerde ağır seyirli olabilir. Döküntüler enfekte olabilir, zatüree, menenjit, ensefalit gibi komplikasyonlara yol açabilir. Aşı 1 yaşında rutin olarak uygulanmaktadır. 2. doz aşı 4-6 yaş arasında önerilmektedir. Aşının 2. dozu devlet tarafından ödenmemektedir.
Hepatit B Aşısı
Hepatit B aşısı kronik hepatit B virüs enfeksiyonunu önlemek, bununla ilişkili hastalık ve kanser sıklığını azaltmak amacı ile ulusal aşı takvimimize eklenmiştir. Güncel aşı takvimimizde hepatit B aşısı üç doz olarak 0., 1. ve 6. aylarda yapılmaktadır.
Hepatit A Aşısı
Hepatit A’ya karşı aşılama, akut viral hepatitin ve karaciğer yetersizliğinin önlenmesi için çok önemlidir. Hepatit A aşısı ülkemizdeki tüm sağlık kuruluşlarında 18. ve 24. aydaki çocuklara ve en az 6 ay arayla iki doz olarak ücretsiz uygulanmaktadır.
Rotavirüs Aşısı
Ağız yoluyla uygulanan bir canlı aşıdır. Ülkemizde bir ve beş bileşenli (RV1 ve RV5) rotavirüs aşıları kullanılmaktadır. Bir bileşenli olan 2. ve 4. aylarda 4 hafta (en az) aralıkla iki kez uygulanmaktadır. Beş bileşenli olanı ise 4 hafta arayla toplam 3 kez (2., 4. ve 6. aylarda) yapılmaktadır. En erken 6 haftada, en geç 15. haftanın bitiminden önce uygulanmalıdır. Tüm dünyadaki çocuklarda şiddetli ishal hastalığının en sık nedeni olan rotavirüse karşı aşılanma çok önemlidir.
Human Papilloma Virüs (HPV) Aşısı
Cinsel yolla bulaşan Human Papilloma Virüsün neden olduğu rahim ağzı kanserini engellemek için önerilmektedir. Serviks kanserlerini önlemek için iki çeşit HPV aşısı geliştirilmiştir. HPV aşılamasında hedef kansere en sık neden olan HPV-16 ve HPV-18 tiplerine karşı enfeksiyonunu önlemektir. Bu aşı 10 yaşından itibaren uygulanabilmektedir. Öncelikle kız çocuklarının aşılanması önemli olmakla beraber erkek çocukların da aşılanması önerilmektedir. 10-15 yaş arası yapıldığında en az 6 ay ara ile 2 doz, 15 yaşından itibaren yapıldığında 0-1-6 şeklinde 3 doz olarak uygulanması gerekmektedir. Erken aşılama ile daha yüksek oranda bağışıklık sağlanmaktadır.
Meningokok Aşıları
Neisseria meningitidis, tüm dünyada çocuk ve erişkinlerde menenjit ve sepsisin en sık nedenleri arasında yer almaktadır. Meningokok infeksiyonu 100000’de 3-4 gibi bir sıklıkla görülmekle beraber; hızlı seyreden, erken tanı ve tedaviye rağmen uzuv kayıplarına, sağırlık, zeka geriliği gibi ciddi sekellere ve erken dönemde ölümlere yol açabilen klinik tablodur. Meningokokal hastalıklara neden olan 13 serogrup tanımlanmış olup en sık hastalık oluşturan serogruplar, A, B, C, Y, W135 ve X’tir. Serogruplar coğrafi bölgelere ve yaş gruplarına göre farklı dağılımlar göstermektedir.
Halen tüm meningokok serogruplarını kapsayan ve tüm coğrafi bölgelere uygun bir meningokok aşısı yoktur. Ülkemizde meningokok epidemiyolojisi birçok ülkeden farklılıklar göstermektedir . Ülkemizde en sık serogrup B ve W135 ile ilişkili hastalık görülmekte olup, serogrup A ve Y nadiren görülmekte, serogrup C ile ilişkili hastalık ise görülmemektedir. Ülkemizde A,C,W,Y tiplerine karşı en erken 2. ayda başlanabilen aşılar bulunmaktadır. Aşıların belli aralıklarla tekrarlanması gerekmektedir. Bu aşılar her yaş gurubuna yapılabilmekle beraber ne kadar erken başlanırsa korunmaya da o kadar erken başlanmış olacağı unutulmamalıdır.
Son bir kaç ay içerisinde Meningokok B aşısı da ülkemize gelmiş bulunmaktadır. B tipi ülkemizde en sık hastalık nedeni meningokok serotiplerindendir. Bu aşı da 2. aydan itibaren yapılmaya başlanabilir, dozlarının belli aralıklarla tekrarlanması gerekmektedir. Bununla ilgili ayrıntılı bilgi mutlaka çocuğunuzu izleyen çocuk hekimi tarafından verilecektir. Bu aşılar ücretli olarak uygulanmaktadır. Devlet aşıları içinde olmaması hastaların aşıya karşı tutum almalarına, gereksizmiş gibi algılanmasına sebep olmaktadır. Ancak ağır hastalık tablosuna neden olan bu enfeksiyon etkenine karşı aşılanmak çok değerlidir.
Sevgiler,
Diğer yazılarımı okumak için BURAYA,
WEB sitemi ziyaret etmek için BURAYA tıklayabilirsiniz.
T.C. Sağlık Bakanlığı Çocukluk Dönemi Aşı Takvimi
