Bebeğiniz ne de çabuk büyüdü öyle değil mi? Dişleri, ek gıdaya geçiş dönemi, yürümesi, uykusu derken işte bir çok ebeveynin en çok tedirgin olduğu şeye geldi sıra; tuvalet alışkanlığı.
Bir çoğumuz sıra tuvalet alışkanlığı edindirme sürecine gelince aşırı strese bürünüp, vazgeçmekle adım atmak konusunda gel gitler yaşadık-yaşıyoruz öyle değil mi? Öncelikle değinmek istediğim nokta çok yaygın bir ifade olan “tuvalet eğitimi” yerine neden “tuvalet alışkanlığı” demenin doğru olacağı. Çünkü yapılan işin ‘eğitmek’ değil, doğal öğrenme sürecinin rehberliği olduğu görüşündeyim. Bu nedenle “tuvalet eğitimi” yerine “tuvalet alışkanlığı” ifadesini daha doğru buluyorum.
İçindekiler
Tuvalet Alışkanlığında Doğru Zaman Nedir
Bu sorunun cevabı sizde ve çocuğunuzda saklı. Her çocuğun huyu, mizacı nasıl birbirinden farklıysa, tuvalet alışkanlığı edinmesi için gereken fiziksel ve psikolojik olgunluğu da birbirinden farklıdır.Bu noktada çocuğumuzun bize verdiği mesajları gözlemlemek çok önemli.
Öncelikle çocuğun gün içerisinde azar azar ve sık sık çiş yapması, bazen bezi kontrol edildiğinde hala kuru olduğunun görülmesi, bezinden rahatsız olmaya başlaması, bazı sinyallerdir. Tuvalette ne yapıldığına dair bir merakının ya da bir fikrinin oluşmaya başlaması gibi bir çok belirti çocuğunuzun tuvalet alışkanlığına hazır olabileceği anlamına gelebilir.
Tuvalet Alışkanlığında Psikolojik Hazırlık Süreci
Tüm bunların dışında çocuğun psikolojik hazırlık sürecinden geçmesi gerekir ki bu çok basit. Mesela oyun esnasında oyuncağının çişinin geldiğini, tuvalete gitmesi gerektiğini söyleyerek oyuncağa çiş yaptırıyormuş gibi yapmak, tuvalet alışkanlığıyla ilgili çocuk şarkıları dinlemek, eşlik etmek ya da kendi tuvaletimizin geldiğini söylemek tuvalet kavramını zihninde diri tutmak açısından ilk akla gelebilecek olan örnekler.
Sabır, Daha Fazla Sabır
Tüm mesajları aldık, psikolojik hazırlığımızı yaptık, lazımlık yada tuvalet adaptörünü de aldık. Bundan sonra her şey sorunsuz ilerleyecek gibi bir algıya kapılmak hayal kırıklığından başka bir işe yaramaz. Çünkü bu süreç çok sabır istiyor. Çocuğunuz ne yapması gerektiğinin henüz farkında değil ve bu süreç onu korkutabilir, tedirgin edebilir ve inatlaşmalar yaşayabilirsiniz.
Bu durumda yapılmaması gerekenler asla çocuğun azarlanmaması, ceza verilmemesi ve kıyaslanmamasıdır. Başarıları makul bir çerçevede takdir etmek, başarısızlıkları görmezden gelmek ve bir daha ki sefer yeniden deneriz şeklindeki yaklaşımlar sürecin her iki taraf içinde yıpratıcı olmasını ortadan kaldıracaktır. Bu süreçte hepimizin düştüğü en yaygın hata olumsuz bir durumda söylenmek ya da ödül vadetmek oluyor. Bu hataya düşmemek, çok daha sabırlı ve esnek olmak gerekiyor.
Tuvalet Alışkanlığı Edindirirken Bez Bir Kere Çıktı mı Tekrar Takılmamalı mı
Bu noktada en çok önemsediğim nokta çevrenin ne dediğine kulakları tıkamak, çocuğunuzun ihtiyaç ve durumuna odaklanmak. Bezin bir kere çıkarılınca bir daha takılmaması gerektiğini savunan düşünce çocuklarımızı bu süreçte yıpratır ve belki de başka sorunlara neden olabilir. Tüm çabaya rağmen hiçbir ilerleme kaydedilmiyorsa ya da çocuğunuz çok huzursuz ve çok dirençliyse hem çocuğun hem de ebeveynlerin yıpranmaması açısından sürece biraz ara verilmeli ve çocuğun hazır olduğuna dair yeni sinyaller gözlenmelidir.
Tuvalet Alışkanlığı Edindirirken Bez Gece ve Gündüz Aynı anda mı Çıkarılmalı
Yazının başında da ifade ettiğim gibi, her çocuğun huyu, mizacı, her ailenin ise yaşam dinamiği, şartları ve koşulları farklı. Bazı çocuklar tuvalet alışkanlığını hem gece hem gündüz aynı anda edinirken, bazıları gece kaçırmaya devam edebilir. Bazı çocukların uykuları daha derin olabilir, bazılarının uyanınca tekrar uykuya dalma sorunu olabilir, bazı çocuklar uyandırıldıklarında hırçınlaşabilir. Bu gibi durumlarda çocuğun bezinin gece bağlanmasında hiçbir sakınca olmadığını düşünüyorum. Çocuk zamanı gelince gereken sinyalleri verecek, gece bez olayından da tamamen sıyrılacaktır.
Çocuğum Çişini Tuvalete Yapıyor Kakasını Yapmıyor
Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki, çocuklar yetişkinlerin aksine saha somut düşünür ve öyle hareket ederler. Bu somut düşünme evresinde bazı çocuklar kakalarıyla duygusal bağ kurabilir ve onu vücudunun bir parçası olarak hissedebilir. Ya da geçmiş hikayesinde kabızlık yaşamış bir çocuk kakasını tuvalete yapmayı reddedebilir. Böylesi durumlarda yine sakin ve sabırlı olmayı tavsiye edeceğim. Çünkü bilinmelidir ki bu bir süreç ve eninde sonunda geçecek. Bu gibi durumlarda çocuğun çişinin tuvalete yaptırılması, kakası geldiğinde tuvalete ya da lazımlığa oturması konusunda zorlanmaması ve bezinin geri takılarak oraya yapmasının sağlanması gerekir.
Çocuğunuzun Kafasını Karıştırmayın
Bu aşamada sürekli doğru mesajın verilmesi kakasını neden ve nasıl tuvalete yapması gerektiği gibi bilgileri tekrarlamak önemli. Yere örtü serip oraya yaptırmaya çalışmak, banyoya götürüp orada yapmayı teklif etmek gibi öneriler çocuğun kafasını karıştırmaktan başka bir işe yaramaz. Bu nedenle bir süre daha beze yapmasında hiç bir sakınca yok. Fakat bu süreç olması gerekenden çok daha uzun sürdüyse o zaman bir uzmana danışmakta fayda var.
Sonuç olarak şunu söyleyebilirim ki, bu sürece başlamadan önce çocuğunuz kadar siz de hazır olduğunuzdan emin olun. Eğer siz hazır olmazsanız sabır ve anlayış konusunda eksiklikleriniz olur ve bu durum hem sizi hem de çocuğunuzu olumsuz etkiler. Bir de şöyle düşünün, çocuğum tuvalet alışkanlığını eninde sonunda edinecek. Hangimiz hala bez kullanıyoruz ki değil mi?
Psikolog Irmak Gürcan Kerimoğlu’nun Bezi Bırakma ve Tuvalet Alışkanlığı Edinme Süreci Yazısına ulaşmak için BURAYA tıklayınız.
Tüm yazılarımı okumak için BURAYA tıklayınız.
Bize instagram üzerinden ulaşmak isterseniz BURAYA tıklayınız.
