Bezi Bırakma ve Tuvalet Alışkanlığı Edinme Süreci

Bezi bırakma ve tuvalet alışkanlığı edinme süreci konusundan her bahsettiğimizde anne babaların aklına ilk gelen soru; “doğru zaman” sorusu. Muhtemelen sizin de aklınızda bu soru vardı yazıyı okumaya başlarken ama baştan söyleyeyim bu sorunun cevabını bende bulamayacaksınız. Çünkü bu sorunun cevabını bulabileceğiniz tek kişi kendi çocuğunuz. Her çocuğun huyu suyu mizacı nasıl ki birbirinden farklıysa, tuvalet alışkanlığı edinmek için gereken fiziksel ve psikolojik olgunluğa ulaştığı zaman da farklıdır. O yüzden eşin dostun neler söylediğini, akrabalarınızın ya da arkadaşlarınızın neler tavsiye ettiğini bir kenara bırakın ve çocuğunuzun size verdiği mesajlara odaklanmaya çalışın.

Tuvalet Alışkanlığına Ne Zaman Başlanmalı

Peki bu mesajlar neler? Öncelikle bakın, çocuğunuz gün içinde azar azar, sık sık çiş yapmak yerine daha uzun aralıklarla ve daha fazla miktarda çiş yapmaya başladı mı? Bunu nasıl anlayacaksınız? Gün içinde bezini açıp baktığınızda zaman zaman kuru olduğuna denk geliyor musunuz önemli olan bu. İkinci önemli nokta çocuğunuz çiş yaptığında, bezi dolduğunda ya da kaka yaptığında değiştirmeniz konusunda size bir mesaj veriyor mu, rahatsızlığını dile getiriyor mu? Bu mesajlar sözel ya da davranışlarla olabilir. Tuvalette ne yapıldığıyla ilgili bir algısı var mı? Mesela siz tuvalete gittiğinizde anne, baba, çiş, kaka gibi söylemleri var mı? Eğer bu mesajların hepsini alabiliyorsanız o zaman tuvalet alışkanlığı edinmek için hazır olabileceğinizi düşünebilirsiniz. Ama yine de net değiliz, unutmayın.

Tuvalet Alışkanlığında Psikolojik Hazırlık

Tuvalet alışkanlığı edindirme süreci öyle zannettiğiniz gibi eve bir lazımlık alıp çocuğu üzerine oturtmakla başlamaz. Öncesinde bir psikolojik hazırlık sürecinden geçmek gerekir. Bunu da çocuğunuza oyunlarla, hikayelerle, tuvalet konusunda bilgiler vererek yapabilirsiniz. Mesela, oyun oynadığınız esnada elinize oyuncak ayıyı alıp bir oyuncak lazımlığa oturtup; “onun çok çişi gelmiş, dur yapsın da ondan sonra oyuna devam edelim” gibi çok kısa bir molayla, bir mesajla çocuğunuzun kafasında bir şeyler oturtmaya başlarsınız. Bu konuda size sorular sorduğunda mümkün olduğunca net ve kısa cevaplar vererek açıklamalar yapmaya çalışın. Belli bir psikolojik olgunluk süresinden geçtikten sonra tercihinize göre bir lazımlık ya da bir tuvalet adaptörü alarak sürece başlayabilirsiniz. Ama zannetmeyin ki lazımlık ya da adaptör eve gelir gelmez çocuğunuz oturacak ve süreç başlayacak, bir anda her şey mükemmel olacak, böyle bir şey yok.

Tuvalet Alışkanlığı için Cezaya Asla Yer Yok

Tuvalet alışkanlığı edindirme süreci gerçekten sabır isteyen bir süreçtir. Diğer alışkanlıklara nazaran tuvalet alışkanlığı edindirme sürecindeki sabrı biraz daha önemsiyorum. Cezaya asla yer yok, azara asla yer yok ve kıyaslamaya asla yer yok bunları sakın unutmayın.

Tuvalet alışkanlığı edindirme sürecinde bizim temel görevimiz, başarıları makul bir oranda desteklemek, taktir etmek, ödüllendirmek; başarısızlıkları ise tamamen görmezden gelmek. Mesela çocuğunuz o sefer oturdu ama çişini ya da kakasını yapmadan kalkmak istiyor söylenmeyin, ödül vadetmeyin bunun yerine; “tamam tatlım bu sefer olmadı bir sonraki sefer yeniden deneriz” gibi kısa bir cümleyle konuyu kapatın ve bir sonraki sefer için daha destekleyici bir tavrınız olsun.

Bir diğer merak edilen konu, bezi çıkardıktan sonra gece tekrar takmalı mıyız? Yoksa bir kere çıkarırsak bir daha hiç takmamalı mıyız? Bu sizin tercihinize, çocuğunuzun mizacına ve tabi bir de aile dinamiklerinize bağlı. Mesela derin uyuyan bir çocuğunuz varsa, ya da uykuya kolay dalamayan bir çocuğunuz varsa  bir süre daha bezlemenizde hiçbir sıkıntı olmayacaktır. Gereken olgunluğa ulaştığında zaten bezi  bırakmanız için size mesaj verecektir. Tam tersi durumda gece kendini kontrol altında tutabilen bir çocuksa bezi bir kere çıkardığınızda bir daha takmaya bilirsiniz.

Hazır Olmayan Çocuğu Zorlamayın

Bir diğer nokta da; “bezi çıkarmayı bir kere denediyseniz asla bir daha geri takmayın” anlayışı. Lütfen bunu yapmayın. Asıl yanlış olan, daha hazır olmayan bir çocuğu zorlamaya devam etmektir. Yani bezi çıkarmayı denedikten sonra birkaç günlük periyotta eğer hiçbir başarı elde edemiyorsanız, ya da çocuğunuz çok dirençli ve huzursuzsa lütfen bezi geri takın ve çocuğunuzun hazır olacağı zamanı bekleyin. Sizin için doğru zaman henüz gelmemiş demektir. Kimin ne söylediğine lütfen bu aşamada kulak asmayın. Dediğim gibi hazır olmayan bir çocuğu bezi bırakması için zorlamaya çalışmak yapılabilecek en büyük hata.

En son değineceğimiz konu da çişini lazımlığa ya da tuvalete yapmayı kabul eden ama kakasını yapmak konusunda direnen çocuklar olsun. Eğer böyle bir durum yaşıyorsanız lütfen endişelenmeyin, yalnız değilsiniz. Bu aslında bir çok çocuğun yaşadığı ve bir çok anne babanın tanık olduğu bir süreç. Özellikle geçmiş hikayesinde kabızlık olan çocuklar bu konuda sıkıntı yaşayabiliyorlar.

Çocuklar biliyorsunuz somut düşünürler bizim gibi soyut düşünce yeteneğine sahip değiller. Yaptığı kakayı vücudunun bir parçası zannetme eğiliminde olan çocuklar var. Dolayısıyla onu tuvalete yapmak konusunda dirençli olabiliyorlar. Lütfen sakin olun, çocuğunuzla inatlaşmayın. Kaka yapmak istediği zaman bezini geri takın ve oraya yapması sağlayın. Bir yandan da ona uygun zamanlarda uygun mesajlarla işin doğrusunu anlatmaya çalışın. Eğer bu konuda direnirseniz, mesela yere örtü sereyim üzerine yap, seni banyoya sokayım orada yap gibi kafa karıştırıcı yöntemleri ortaya sürerseniz, tuvalet alışkanlığı edindirme süreciniz daha zor olacaktır. Bir süre daha beze yapmasında herhangi bir sakınca yok. Tabi bu senelerce uzamak gibi bir duruma dönüşürse o zaman bir uzmana danışmak en doğrusu olacaktır.

Yukarıdaki yazıyı video olarak dinlemek isterseniz BURAYA,

Irmak Kerimoğlu’nun Web sitesine ulaşmak için BURAYA,

“Tuvalet Alışkanlığı” makalesi için BURAYA tıklayabilirsiniz.