Hamilesiniz ve çalışıyorsunuz! Yaşadığınız o muhteşem duygunun yanı sıra gebelik ve sonrasındaki haklarınızı merak ediyorsunuz. Hamile izin hakları, doğum hakları, doğum izni, süt izni kullanımı gibi bir sürü soru kafanızda uçuşuyor olabilir.
4857 sayılı İş Kanunu, gebe, doğum yapan ve evlat edinen çalışan haklarını belirleyip, doğum izinlerini kanun ile güvence altına almıştır. Bu hak ve izinler, bebeğin ve çocuğun hakları da gözetilerek belirlenmiştir.
Analık İzni ile ilgili Kasım 2017’de Resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren hak ve imkanlar aşağıdaki gibidir.
İçindekiler
Hamile Kadın İş Yerine Hamile Olduğunu Ne Zaman Bildirmelidir?
Çalışan kadın hamileliğini işverenine bildirmekle yükümlüdür. Ayrıca hamile hakları hükmünden yararlanabilmek için de bu gerekli bir durumdur. Gebe kadın hamile olduğunu bir doktor raporu ile iş yerine bildirir ve iş yeri de bağlı olduğu Sosyal Sigortalar müdürlüğüne iletir.
Çalışan Kadının Hamile Hakları Nelerdir?
- Hamileliği sırasında çalışan kadının çalışma saatlerinde değişiklik olmaz, ancak düzenleme yapılabilir. Örneğin sabah saatlerinde diğer hamilelere göre daha bulantınız var ve trafikte işe gidiş-gelişiniz zor oluyor, saatler için düzenleme isteyebilirsiniz.
- Hamilelik sürecinde rutin ve ekstra kontroller için gebeye ücretli izinler verilir.
- Çalışma şartları iyileştirilir. Örneğin, seyahat gerektiren bir işiniz var ve gebeliğiniz bu duruma uygun değil ise, iş yeri içerisinde daha uygun bir pozisyona taşınmayı talep edebilirsiniz.
Hamile Haklarını Alamayan Kadınlar Neler Yapabilir?
Hamilelik haklarınızı talep ettiniz ancak işvereniniz bu imkanları sizin için oluşturmuyorsa, yapmanız gereken ilk şey noter vasıtası ile işvereninize bir ihtar çekmek olacaktır. İhtar sonrası hala şartlar sağlanmıyorsa kanıtlarınız ile birlikte işten ayrılabilir ve yasal yollarla haklarınızı alabilirsiniz.
Doğum İzni Nasıl Hesaplanır?
Çalışan kadınların hamilelik süresi 40 hafta üzerinden değerlendirilir. Ve doğum öncesi 8 hafta, doğum sonrası 8 hafta olmak üzere 16 hafta doğum izni bulunur. Yani bu demek oluyor ki gebeliğinizin 32. haftasında ücretli izne çıkabilirsiniz. Ancak eğer şartlarınız uygun ve hala çalışmak istiyorsanız 5 hafta daha çalışıp 37. haftada işi bırakabilmeniz mümkün. (Bu durumda yine doktorunuzdan “çalışabilirim” raporu alacak ve iş yerinize bildireceksinizdir) Böylelikle çalıştığınız bu 5 hafta doğum sonrasındaki izninize eklenecektir.
Hamilelik sürecinizde anormal bir durum var ise (düşük riski gibi) yine doktor raporu ile daha erken izne çıkabilmeniz mümkündür.
Yukarıda vermiş olduğumuz haftalar tek bebek taşıyan anneler içindir. Eğer çoğul gebelik yaşanıyorsa artı 2 hafta daha doğum iznine eklenecektir.
Diyelim ki doğum yaptınız ve 8 haftalık doğum izninizi kullandınız ancak hala kendinizi işe dönmeye hazır hissetmiyorsunuz, 6 ay daha izin kullanabilmeniz mümkün. Ücretsiz doğum iznini belirleyen, çalışan kadının kendisidir. İş Kanunu bu hakkı tanıdığı için, izin kullanılması durumunda işverenin onayı aranmaz.
Hamileyken İşten Çıkarılma Yasal mıdır? Böyle Bir Durumdaki Hamile Hakları Nelerdir?
İş kanununa göre, hamile bir kadının iş yerinden çıkarılması (hamile olması sebebiyle) yasalara aykırıdır. İşvereniniz hamile olduğunuzu öğrendiğinde sizinle çalışmaya devam etmek istemez ve işten ayrılmanızı ister bir tavır sergiler ise bunu ispatlayarak (bir ay içerisinde) iş yerine iade davası açıp, işe geri dönebilirsiniz. Ancak bu davayı açabilmek için bir takım şartlar vardır. Bunlar;
- İş yerinizde 6 aylık bir kıdeminizin bulunması,
- İş yerinizde en az 30 çalışanın olması,
- Ve o iş yerinde işveren vekili, yani işin idaresinde olmamanızdır.
İşe iade davası sırasında 4 aylık (o dönem çalışamadığınız için) bir tazminat hakkınız olur. Dava sonucu işe iade kararı alındığı halde işvereniniz hala sizi geri almıyorsa toplam 8 aylık bir tazminat hakkınız doğacaktır.
İş yerine iade davası için gerekli şartlara sahip değilseniz, bu düzenlemelerin yapılmaması sizin sözleşmeyi haklı şekilde fesih edebilmenize sebep olur.
Not: Bahsedilen izinlere tabi olabilmek için o işyerinde en az 90 günlük kısa vadeli prim geçmişinizin bulunması gerekmektedir.
Doğum Sonrası Hakları Nelerdir ?
Doğum sonrası izinleriniz bitip işe başladıktan sonra da bazı haklarınız mevcuttur. Bunlar;
Emzirme İzni
- Her işçi günde 1.5 saat olmak üzere emzirme iznine tabidir. Bu izin toplu halde kullanılamaz ancak 1.5 saatin birden ya da parçalara bölünmüş şekilde kullanılmasına izin verilir.
Yarı Zamanlı Çalışma
Kanun gereğince çalışan annelere, ücretsiz iznin bitiminden çocuğun ilköğretim çağına gelene kadar herhangi bir zaman diliminde kullanabileceği yarı zamanlı çalışma imkanı verilmiştir. Buna göre;
- İlk çocukta 60 Gün,
- İkinci çocukta 120 Gün,
- Üçüncü çocukta 180 Gün,
- Çoğul gebeliklerde belirtilen sürelere ek 30 Gün,
- Ve engelli doğumlarda 360 Gün olacak şekilde uygulanır.
Doğum Yardımı
Devlet tarafından tanınan bu hak için sigortalı bir işte çalışıyor olmanız gerekmiyor. Bu yardım için doğum yapmış olmanız yeterli.
- İlk çocuk için 300 TL,
- İkinci çocuk için 400 TL,
- Üçüncü çocuk için ise 600 TL (tek sefere mahsus olmak kaydıyla) doğum yardımı alabilirsiniz.
Bu Yardımı Alabilmek İçin Nereye Başvurulur?
Başvurular bir ilde yaşıyorsanız; Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına bağlı müdürlüklerine ya da Sosyal Hizmetler Müdürlüklerine yapılır.
Bir ilçede yaşıyorsanız; Kaymakamlıklara bağlı olan Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına yapılır.
Süt Parası
- Süt parası alabilmek için siz ya da eşinizin sigortalı olarak çalışıyor olması yeterli.
- Ve en az 120 günlük sigorta priminin yatmış olması gereklidir.
- 2018 yılı Süt Parası tutarı 149 TL’dir.
4857 Sayılı Kanunun Tam Metnine buradan ulaşabilirsiniz.
Hamilelik ile ilgili başka konuları okumak için BURAYA tıklayabilirsiniz.
