Çocuklara Sınır Koyma

Sınırlar hayatın doğal bir parçasıdır ve bunlara sahip olmak, çocukların farklı durumları nasıl yöneteceklerini öğrenmelerine yardımcı olur. Sınırlar, çocukların evde, arkadaşlarıyla ve okulda kendilerinden ne beklendiğini anlamalarını sağlar. Biz ebeveynler bu tür yapının yani sınırların önemini bilmemize rağmen, evde kurallar oluşturmada ve sürdürülebilir kılmada zorlanırız. Çünkü çocuklara sınır koyma durumu çocuğun mizacının yanı sıra ebeveynin tutumu ile de ilgilidir.

Bir çoğumuz çocuğumuza sınır koymaktan çekiniyoruz çünkü, çocuklar duruma itiraz ettiğinde ortaya çıkabilecek savaş alanından ya da öfke nöbetlerinden korkuyoruz. Ancak çocukların kendilerini güvende hissetmeleri için sınırlara ve kurallara ihtiyaçları vardır. Aslında sınırlar belirleyerek çocuklarımıza yaşamlarının her alanında başarılı olmalarına yardımcı olacak beceriler kazanmalarına da yardımcı oluruz.

Ancak gerek olası sonuçlardan kaçış gerekse de “ben yapamadım çocuğum yapsın”, “benim olmadı, çocuğumun olsun” düşüncesi ile ipler elden kaçıyor.

Tabi bu arada kendi sınırlarını çizmek, bilmek için karşısındakilerin sınırlarını test eden miniğiniz hiç bir fırsatı kaçırmıyor. Ve kaos başlıyor.

“Kural yoksa, kaos vardır.”

Bir noktada artık yönetim anne ve babadan çocuğun inisiyatifine geçiyor. Bir çoğumuzun yaşadığını var sayıyorum.

Çocuklarda Sınır Eksikliği

Sabah çocuğunuzu okula götürmeniz gerekiyor. Bir taraftan kendinizi, bir taraftan çocuğunuzu, çantasını hazırlamaya çalışıyorsunuz, bir taraftan da kahvaltısını yaptırmaya… Ama çocuğunuz kuralları yerine getirmemekte ısrarcı.

“Öf kahvaltı yapmak istemiyorum”

“Ayakkabı giymek istemiyorum”

“Bu kıyafeti beğenmedim”…

Aynı şeyleri yaşıyoruz değil mi? Neler hissettiğinizi anlayabiliyorum.

Bu tip durumlar herhangi bir zamanda karşımıza çıkabiliyor. Mesela uzun süredir görüşmediğiniz bir arkadaşınızla buluşma ayarladınız ancak çocuklar arasında oyuncak krizi patlak veriyor, ya da çocuğunuz rutin kurallar arasında olan diş fırçalamayı reddediyor.

Bu noktada ebeveyn tarafından üç farklı yöntem geliştiriliyor.

• Bağırmak, kızmak.
• Rüşvet vermek.
• Tehtit etmek.

Ancak bu üç seçenek de kalıcı bir çözüme ulaşamadan sadece anı kurtarıyor ve belki sonuçları başka problemleri birlikte getiriyor.

Bilim, sınırların çocukların gelişmesi için iyi bir çerçeve sunduğunu söylüyor. Ve sınırları belirlemek, demokratik yani empatik yaklaşımının ayrılmaz bir parçasıdır deniliyor.

Ancak, hayır demekten rahatsız olan ebeveyne sahip evlerde kurallar ve sınırlar konulamıyor. Böylece kontrol çocukların eline geçiyor.

Ancak çocuğunuzun davranışlarının yoldan çıkmaya başladığını ve nedeninin “sınırlar” olduğunu düşünüyorsanız, çözüm yolunda adım atmışsınızdır demektir.

Peki düzeni ele geçirmek için neler yapabiliriz?

Basit Tutun

Çok fazla sınır olması, ilgili herkes için kafa karıştırıcıdır. Uyulması gereken beş temel kural seçin. Bunlar, özellikle çocuk büyüdükçe değişebilir. Çocuğunuzu, kurallı davranmaya teşvik edin. Bu durum çocuğunuzun bekleneni yapmaya olan bağlılığını artırabilir.

Açık Sözlü ve Olumlu Olun

Bir çocuğun çok fazla detayı olan bir kuralı takip etmesi imkansızdır. Kuralı açık bir şekilde belirtin ve olumlu bir şekilde çerçeveleyin. “Oyuncaklarını dağıtma” demek yerine, “Oyuncaklarla oynanacak ve daha sonra toplanacak” şeklinde çerçeveleyin. Pozitif dil kullanmak öğrenmeyi teşvik eder ve çocuklara ne yapmasını istediğinizi gösterir. Negatif dil cezalandırılabilir ve değişimi teşvik etmez.

Tutarlı Olun

Sınırlar beklentilerin oluşmasına yardımcı olur. Çocuklar davranışlarının sonuçlarını (olumlu ya da olumsuz) ne kadar çok öğrenirlerse, davranışlarının etkisini o kadar çok anlarlar ve bu anlayışa sahip olduklarından daha güvenli hissederler. Oyuncaklarını fırlattıklarında oyuncaklarla oynama fırsatını kaybederlerse, sonuçta artık oyuncak fırlatmamayı öğreneceklerdir. Bir genç, telefon ayrıcalıklarını kötüye kullanıyorsa, diyelim ki kullanmaması gereken uygulamaları kullanıyor veya kapatılması gereken saatte hala kapatmıyorsa bunun sonucunda telefonu kaybederse, belirlenen kurallara uymayı öğrenecektir. Tersine, telefonu uygun şekilde kullanıyorsa, telefona daha fazla erişimi olduğunu öğrenecektir.

Mantıksal Olun

Ceza suça uygun olmalıdır. Bir sınırın aşıldığı durumu ile yüzleşirsek, aşırı tepki vermemeye dikkat etmeliyiz. Kuralın ihlal edilmesinden kaynaklanabilecek ayrıcalık kaybının, bu kural getirildiğinde açıklığa kavuşturulduğundan emin olun. Ayrıca, sınırın yönetilebilir olduğundan emin olmak için kendiniz de kontrol edin. Telefonu gerçekten bir haftalığına kaldıracak mısınız, yoksa okuldan sonra çocuğunuza ulaşmanız zor olacak mı? Kurallar ve limitler sadece takip ederseniz çalışır.

Güçlendirin

Çocuklarınızın Duyması Gereken 4 Tür Sınır

Güvenlik Sınırı

Bu çok açık bir sınırdır. Güvenlik sınırları, çocuğun bir şeye veya birisine zarar vermesini durdurmak için kullanılır.

“Bana vurmana izin veremem.”

“Birini ısırmana izin veremem.”

“O duvarın üzerinde durmana izin veremem.”

“Kedinin kuyruğunu böyle çekmene izin veremem.”

Değer Sınırı

Bu limitler ailenizin değerlerini ve amaçlarını korumakla ilgilidir.

“Kız kardeşinle bu şekilde konuşmana izin veremem.”

“O oyuncağı arkadaşından almana izin veremem.”

“Kahvaltıda şeker yemene izin veremem.”

“Hayır. Artık 3T yok. ”

Beklentiler Sınırı

Bu sınırlar, çocuğunuzun bir isteği yerine getirebileceği, bir meydan okuma girişiminde bulunabileceği veya korkuları onları geri çektiğinde bir şeyler deneyebileceğine olan inancınızı gösterir.

“Bunu halledebileceğini biliyorum.”

“Bu tatlıyı yapabileceğini biliyorum.”

“Zor hissettirdiğini biliyorum, ama bunu bitirebileceğini biliyorum.”

“Oyunu oynamaktan endişe duyduğunu anlıyorum, ama yapabileceğini biliyorum.”

Öneri Sınırı

Durumu sınırlamak ve çocuğunuzun kendisiyle ilgili hislerini yüzeye çıkarmak için bu limitleri önceden belirleyebiliriz.

“Eşyalarını hazırlayalım, okula gitme zamanı.”

“Seni içeri sokup ışığı söndüreceğim. Bir dakika burada oturacağım ve sonra gideceğim.”